Chapter 2
I remembered how ungrateful I am. Masyado kong binababa ang sarili ko noon. Labing-tatlong taong gulang pa lamang ako pero pakiramdam ko, ubos na ubos na ako. Na pasan-pasan ko ang mundo. Na magisa lamang ako. Na habang-buhay ako magiging miserable.
Pero bata pa lamang ako. Wala pang nararating. Di ko pa alam ang kalakaran sa mundo. Di sapat ang pagiging malungkot ko sa problema ng mundo. Di ko maibabalik ang lahat. Di ko na maibabalik si Papa. Di ko na maibabalik si Mama at ang kapatid ko. Tuloy ang agos ng mundo ko. Kahit anong mangyayari.
"Anita, may gusto ba sa'yo si Jaco?" Nagulat ako isang araw 'nung Grade 8 ako. Hinarangan ako ng isang taga-senior high. Iba kasi ang uniporme naming juniors sa kanila.
"P-po?" Umismid ang matangkad na babae. May kasama siyang apat na mga gagandang babae. Sa liit kong ito, alam kong walang makakapansin kung bigla nila akong awayin.
"Balita ko may gusto sa'yo si Jaco." Segunda ng isa sa mga babae. Mabilis akong napailing.
"Wala pong k-katotohanan 'yan..." Humakbang ng dalawang beses ang nasa pinakagitna. Sa gulat ko ay napaatras ako at natapilok.
"Aray!" Napahiyaw ako nang tumama ang puwet ko sa malamig na tiles nang CR namin. Nagsitawanan ang mga babae.
"Talagang walang katotohanan, Anita. Hindi magkakagusto si Jaco sa isang iyakin na katulad mo. Neneng-nene e. Baby bra pa o." Napasinghap ako nang isuksok ni ang kamay sa suot kong blouse saka hinaklit ang suot kong baby bra.
Nagsitawanan na naman sila. Napayuko ako at tahimik na umiiyak. Anong kasalanan ko sa kanila? Bakit nila papatulan ang katulad ko? Wala naman akong ginagawa.
"Lagot ka, Cristine. Magsusumbong 'yan sa nanay." Tudyo ng isa sa kanila.
"Walang mapagsusumbungan 'yan. Iniwan ng nanay. Sumama sa mayamang lalaki." Napayuko ako at itinago ang mukha sa aking bagpack.
"May paparating! Masusumbong kong makita tayo kasama ng batang 'to."
"I'm sure she already got the point. Matalino daw ito."
"Tigilan na natin. Imposibleng magkagusto si Jaco sa anak ng isang prosti? Common sense, please. Nangingilabot ako sa pangit na CR na ito." Tumingala ako sa babaeng nagsalita 'nun.
Walang ekspresyon ang kaniyang mukhang nakatingin sa akin. De-kolor ang kaniyang buhok at pula ang labi. May hikaw sa kaniyang ilong. Bigla lamang siyang ngumisi. Umiwas agad ako ng tingin.
"Anita... Anita... ang pangit ng pangalan mo." Si Criselda na ngayon ay nakasquat. Inangat nito ang mukha ko gamit ang dalawang daliri niya.
Napasinghap ako ng nilapit niya ang mukha sa akin para bumulong.
"Listen here, kid. Wag ko lang makita o marinig ang tungkol sayo at kay Jaco. I promise you, this wouldn't be the first time we're gonna play. Marami akong kayang gawin."
Napaatras ako ng bigla niyang tampalin ng dalawang beses ang pisngi ko. Kinagat ko ang ibabang labi para di mapaiyak.
"Let's go! A mosquito just bit me. Gosh."
Tumayo si Criselda saka nauna nang maglakad papalabas sa CR. Nahuli ang babaeng may hikaw sa kaniyang ilong.
"Ingat ka, bata."
Kinuyom ko ang aking kamao saka umiyak na lamang. Wala akong nagawa. Wala na naman akong nagawa.
Si Jaco ay nananatili nga sa La Felicidad. Huling pagkakita ko sa kaniya ay noong kasal nila Mama at Tito Marcio. Labis ang pagkadismaya nang kaniyang angkan sa biglaang pagpapakasal nila Mama. Maraming haka-haka na di ito anak ni Tito Marcio at nabuntis lang siya ng ibang lalaki at nais ipaampon sa isang mayamang tao. Nagkaroon 'nang komosyon pero natuloy pa rin ang kasal. Sumama pa rin si Mama sa Manila.
Kaya kung sinong nagsabi na magkakagusto sa akin si Jaco Avanceña, nagkakamali siya. Walang katuturan iyon.
Magkaharap ang building ng mga senior high sa building namin. Nasa ikalawang palapag ang aking classroom. Nakatitig ako sa building ng mga senior high sa corridor habang inaaalala ang pagcorner sa akin ng mga senior high sa akin kahapon. Malaki ang epekto nito sa akin. Dahil sadyang nakakatrauma na maging walang kalaban-laban.
Nasa ikaapat na palapag ng mga senior high si Jaco nang biglang sumungaw sa railings. Nanlaki ang mga mata ko ng magkatitigan kami.
Nakatungo siya sa akin, umayos ng tayo at dinantay ang dalawang braso sa metalya ng railings. Nakabukas ang mga butones ng uniporme dahil sumasayaw ito kasama ng malakas na hangin.
Umatras ako agad bago pa ako mapansin ng grupo nina Criselda. Nagmamadaling bumalik ako papasok ng classroom. Habol-habol ko ang hininga. Nakita ba niya ako? Hindi diba? Teka, nakita ba niya ako? Sana hindi. Baka sa iba siya nakatingin. Kay Shea siya nakatingin. Katabi ko lang si Shea. Sana di niya ako nakita.
Diyos ko. Sana po di ako nakita ni Jaco. Sana po di niya ako nakita.
Ngayon ko lang siya ulit nakita. Talagang naririto siya nagaaral. Iiwas ako. Dapat ko siyang iwasan.
Kahit anong mangyari.
Pagkatapos nang klase ay dumeretso agad ako sa aming bakery. Tinupad ni Mama na bigyan ako ng pera para itayo ulit ang aming panaderya dati. Wala siyang kwestyon o tanong sa kung anong ginawa ko sa pera. Isang bagay na ipinagbago niya. Siguro dahil malaki na ang pera ni Mama.
May mga pinsan si Papa rito sa La Felicidad. Pero ayaw na nila kay Mama magmula noong bumalik siya sa pagaaliw ng mga kalalakihan sa kabilang bayan. Magmula noong umalis si Mama ay unti-unti ay tinulungan nila ako sa pagpapatayo ng panaderya ni Papa. Iyon naman kasi ang pinagkukuhanan dati ng pera ng buong kamaganak ni Papa. Nawala lamang nang kailangang ibenta ng lupa para pambayad sa mga bayad sa hospital ni Papa at panglibing niya. At hindi na muli ito naipatayo.
Bukod sa kanila, si Tiya Sela rin ang kumupkop sa akin. Siya ang kaibigan ni Mama. Magkaiba man ang aming tirahan, ginagabayan niya pa rin ako kahit papaano.
"Oh, nandito ka na." Si Mang Amor nang makita akong papasok sa kusina. Siya ang isa sa aming panaderyo. Ngumiti ako.
"Mano po, mang Amor." Nilahad niya ang kamay.
"Lalo ka ata gumaganda, hija."
"Anita nga kasi ang pampaswerte ng bakery." Panloloko ni Tiya Sela. Lumapit ako sa kaniya saka nagmano.
"Kamusta ang araw mo?" Tanong niya saka hinaplos ang buhok ko. Isang bagay na madalas na ginagawa ni Mama.
Napangiti ako.
"Maayos naman, po."
"Tiya Sela! May bibili!" Si ate Grace na anak ng pinsan ni Papa na si Tita Solly.
Humahangos siyang pumasok sa kusina. Kumuha na rin ako ng apron para isuot.
"Bakit ako tinatawag mo? Di mo kayang magbenta?" Natawa kami sa sinabi ni tiya. Napangiwi si ate Grace.
"Si Jaco ang bibili! Di ko kayang harapin! Napakapangit ko ngayon."
Napasinghap ako.
Chapter 3Si Jaco? Bibili sa amin ng tinapay?"Susmaryosep! Di mo sinabi agad!" Sita ni tiya kay ate Grace at nagmadali magtungo roon sa harap.Natulala ako saglit pero agad ring bumalik sa katinuan. Wag mo siyang isipin, Anita. Bawal. Bawal. Bawal. Bawal."Mukhang naaddict ang batang 'yun sa ensaymada mo, Anita!" Humalakhak si mang Amor. Muntil nang lumuwa ang mata ko sa narinig."P-po?"Tumawa si kuya Recto habang sinasalang ang nahalili na na mga tinapak papasok sa malaking kalan."Araw-araw atang bumibili ng ensaymada mo Anita. Minsan pa nga dumadaan rito ng umaga para bumili ng agahan." Ako ay nagulat sa narinig.Papaano nangyari 'yun ay ang balita ni Mama ay may sarili silang gourmet chef sa hotel at sa kanilang mansyon. Pihikan sila sa mga tao. Lalo na sa mga pagkain."Ngayon nandito na naman. Oh, bakit gulat na na gulat ka?" Napailing ako saka ngumiti na lamang."Pasensya na po. Mayaman p-po kasi siya..."
Chapter 4Mahilig ako sa mga tinapay. Sabi ni Mama ay pinaglihi rin ako sa tinapay. Pabor sa akin dahil may panaderya si Papa dati ay siya ang namamahala. Ayaw ko talagang pumasok noon sa eskwela dahil mas nalilibang ako sa kusina habang nilalaro-laro ang nga arina. Wala rin namang makikipagkaibigan sa akin.Pitong taong gulang ako nang makagawa ng sariling brownies. Natuto na rin akong magbake ng mga cake pagkatapos 'nun. Di naman bongga pero pampractice lang. Mas magaganda ang gawa ni Mama. Katulad 'nung mga mamahaling cake sa internet."Anita, nakapagstudy ka na ba sa Geom? Patulong sana ako." Si Andrew na nagkakamot sa batok palapit sa akin. Tumango ako."Tutulungan kita. Saan ba tayo?" Namula siya at napatalikod sa akin. Nagtataka ako sa kinilos niya lalo na at naghiyawan ang mga kaklase naming kaibigan niya. Karamihan ay mga lalaki."Sa l-labas, p-pwede? Maraming tangina rito e." Napasinghap ako at napatingin sa likod niya kung nasaan ang mga
Chapter 5Napalingon ako sa likod ng mga lalaki. Mas lalo ata akong napunta sa kapahamakan. Si Jaco."J-jaco, pare? Sama ka? Tirahin natin. Sariwa pa ata e." Napapikit ako sa sinabi ng lalaki. Nilapit nito ang mukha sa akin. Mabilis akong umiwas at lumuha sa takot."Hindi ako interesado." Tumawa ang mga lalaki. Mas lalo akong nawalan ng pagasa. Ano pa ba ang maaasahan kay Jaco?"Sige. Doon kami sa kubo. Sunod ka na lamang kung..." di na natuloy ang sasabihin ng lalaki ng biglang hinagis ni Jaco ang bagpack niya sa kaniya saka siya sinugod ng suntok!Nanlaki ang mga mata ko!Lumuwag ang pagkakagapos sa akin ng lalaki sa likod at napamura nang makita kung papaano tinadtad ng sipa sa sikmura ni Jaco ang lalaki kanina!"Bitawan niyo ang bata, tangina niyo.""Siraulo ka palang gago ka!" Sumugod ang lalaking kanina pa tinititigan ang dibdib ko. Di pa nakakalapit ay sinipa siya ni Jaco kaya napaatras. Hinagis ako ng lalaki sa pader. N
Hindi ko naman pinagkalat ang nangyari. Mabuti nga at di ko nacontact si Mama at napigilan ko ang sariling magsumbong. Ayaw ko naman magaalala siya. Pero nalaman pa rin niya. Sympre. Pamangkin ni Tito Marcio si Jaco."Bakit di mo sa akin sinabi! Anita naman! Sa iba ko pa malalaman?!" Napapikit ako sa pagsigaw ni Mama. Si Tiya Sela ay tahimik na pinapanood ako."S-sorry, Mama...""Mabuti at maasahan talaga si Jaco! Pinakiusapan ko na bantayan ka! Mabuti at natyempuhan! Pokpok ako dati Anita pero ayaw kong masira ang buhay mo! Muntik na akong atakihin nang ibalita ito ni Marcio!" Nagtagal ang unang sinabi niya sa akin."A-ayaw ko lang pong...l-lumaki..." bulong ko."At naisip mo pa 'yan! Bata ka! Magsasampa kami ng kaso! Hinding-hindi ka na nila makikita at malalapitan pa! Sisiguraduhin kong magsisisi sila!" Napalabi ako."M-mama, buntis ka pa po..."Natahimik bigla si Mama. Mas lalo akong nagaalala na bigla napaano si baby dahil sa sob
Isa ang pangyayari na 'yun na naging dahilan upang magbago ang buhay ko. Si Obrei ay naging kaibigan ko. Iyan ang sabi niya sa akin. Madalas siyang tumambay sa bakery. Lalo na ngayon na may mga upuan. Halos doon na siya nagaaral.Mailap pa rin ako sa kaniya. Ramdam ko kasi na magkaiba ang pananaw naming dalawa sa buhay. Magkaiba ang antas namin sa lipunan. Magkaiba rin kami ng agwat. Kaya papaano kami naging magkaibigan kong wala akong alam na similarities namin?"Jaco is my cousin." Nginisihan niya ako.Nagulat ako sa narinig. Para silang aso at pusa. Laging nagsisinghalan. Madalas ko ring makita na magkasama ang dalawa. Sobra silang malapit. Ang akala ng iba... syota daw ni Jaco si Obrei."Akala ko ba ay magkasintahan kayo?" Napangiwi si Obrei."Yuck! That's gross!" Kitang-kita ko kung papaano siya mandiri pero natatawa naman."Naririnig kong sabi ng iba. Kaya daw kayo nagkaaway ni Criselda dahil sinulot mo daw si Jaco na gusto niya." Umir
Excited ang lahat sa nalalapit na birthday ni Obrei. Ang alam ko, sa susunod na buwan pa ito. Inimbita ata ang buong probinsiya. Pati mga kaklase ko, kinukulit ako kung anong tema ngayon ang birthday niya. Big deal. Sino nga ba ang hindi? Siya si Obrei Madrigal. Nagiisang, Obrei Madrigal.Noong Grade 9 ako unang nakadalo sa isang elegante at mamamahaling birthday. Kaka-twenty years old ni Obrei 'nun. At ang tema ng kaniyang kaarawan, ay Pirates of the Carribean. Nakapanood na ako noon at parang nasa pelikula ako nang mga oras na 'yun. Kuhang-kuha kahit maliit na detalye. Alam kong mahal ang nagastos. Pero aanihin naman ng mga mayayaman na tulad nila Obrei?Di rin naman ako nagtagal bukod sa nakacostume ang lahat, nakita ko pa ang angkan nila Jaco. Di ko makalimutan kung papaano ako kutyain ni Ma'am Llesea Avanceña. Wala namang nakakita pero wala na akong mukhang maihaharap sa kaniya.Akala niya ay may gusto sa akin si Jaco kaya ayaw magaral sa ibang lugar
Saktong pababa na ako ng hagdan nang may kumatok. Nilingon ko si Obrei na tulog na tulog pa rin sa sofa namin.Lumapit na ako sa pinto para buksan.Napasinghap ako. Si Jaco."Hi." Ngumisi siya. Hinawi nito ang buhok saka tinititigan ang mga mata ko."You seemed stunned. Na-miss mo ba ako?"Natigilan nga ako. Dahil muntik na akong atakihin sa puso ng makita siya. Preskong-presko siya sa suot na tee shirt at kupasin na pants. Suot niya rin ang paborito niyang sapatos.Jaco growing age never failed to amaze me. Araw-araw ata, nagiging gwapo ito sa paningin ko. Araw-araw rin, nagsusumigaw ng kapahamakan. He looks dangerous.Kapansin-pansin ang pagtangkad na naman niya na di matapos-tapos. Lumaki rin ang katawan nito. Lumawak ang balikat at dibdib. Pumipintig pa ang mga ugat sa bawat haplos nito sa buhok. Bagong gupit rin siya."I'm sorry, I'm late. May inasikaso lang sa hotel. I took and bath of course before going here. I miss you
"Magreply ka naman sa mga tawag ko. O sa text man lang." Si Jaco habang nakasunod sa akin. Pauwi na kami nila tiya Sela.Sina Grace at tita Solly ay sa barrio 6 pa kaya nagpedicab na sila pauwi. Sina kuya Recto ay lumiko na sa nadaanan naming street. Si Mang Amor ay sinundo ng kaniyang apo.Mula noong pumunta sa Manila si Mama ay si tiya Sela na ang kasama ko sa bahay. Wala naman siyang asawa at anak. Tumanda siyang dalaga. At wala na rin ang mga magulang niya. Magisa rin siya sa bahay kaya nagsama na lang rin kami."Sabi mo di ako tatanggap o sasagot sa kahit na sinong lalaki. Lalaki ka." Napakamot ako sa noo ko."I know I'm a man. But love, I'm not just a man. I'm your man! You're obligated to do that!""Wala naman akong alam na paguusapan natin. Araw-araw tayong nagkakausap." Rinig na einig ko kung papaano siya umungol.Totoo naman."This is fucking so hard." Bulong niya."Maggoodnight lang ako sayo kapag gabi. Hanggang conf